© 2010, 2022 WandelPas
De wandelkaart
Een goede wandelkaart is belangrijk. Dat geldt voor een traditionele, papieren kaart, maar net zo goed ook voor een digitale kaart. Als je op zoek gaat naar een kaart voor je GPS-systeem, is een aantal zaken belangrijk.
De betrouwbaarheid (volledigheid en actualiteit) van de kaart
Dit is eigenlijk zo vanzelfsprekend, dat je het haast zou vergeten. Met de actualiteit van kaarten zal het in het algemeen nog wel meevallen. Immers, wandelpaden veranderen niet zo snel. Bij de volledigheid ligt het vaak anders. Lang niet alle kaarten bevatten alle wegen en paden, waardoor je soms een route niet kunt lopen (of plannen).
De betrouwbaarheid (volledigheid en actualiteit) van de kaart
Dit is eigenlijk zo vanzelfsprekend, dat je het haast zou vergeten. Met de actualiteit van kaarten zal het in het algemeen nog wel meevallen. Immers, wandelpaden veranderen niet zo snel. Bij de volledigheid ligt het vaak anders. Lang niet alle kaarten bevatten alle wegen en paden, waardoor je soms een route niet kunt lopen (of plannen).
Kaartlezen en de kaart lezen
Dat zijn twee verschillende dingen, die je eigenlijk beide moet beheersen.
Kaartlezen is natuurlijk het in je opnemen van alle relevante informatie die op de kaart staat. Hoogteverschillen, wegsoorten, waterlopen, enzovoort. Dat is een kwestie van de symbolen herkennen.
De kaart lezen is iets wat met ervaring te maken heeft. Het betekent dat je je een feitelijke voorstelling kunt maken van datgene wat op de kaart staat. Je vormt daarbij in gedachten een beeld van hoe de omgeving van de route er uit ziet, hoe de hellingen lopen, of je door een bosrijke omgeving wandelt, etc. Dit beeld kan je helpen bij de voorbereiding van je wandelroute.
Hoe kom je in het bezit van een goede kaart?
Het meest voor de hand liggende antwoord is natuurlijk: kopen. Helaas hangt daar wel een stevig prijskaartje aan vast. Voor een digitale topografische kaart van de Benelux betaal je al gauw een bedrag tussen € 100,- en € 150,-. Buitenlandse kaarten zijn vaak nog duurder.
Gelukkig biedt het internet hier uitkomst. Met enig zoek- en speurwerk zijn er - afhankelijk van het gebied waarin je wilt gaan wandelen - geschikte kaarten te vinden, die helemaal gratis zijn. Op de Links-pagina vind je de internetadressen van een aantal websites die je verder kunnen helpen.
De schaal waarop de kaart is getekend
De volledigheid van de kaart hangt ook samen met de schaal van de kaart. Hoe groter de schaal, hoe meer details. Een wandelkaart op papier heeft een schaal van 1:50.000 (of beter nog 1:25.000). Op je GPS heb je een kaart nodig met een vergelijkbare nauwkeurigheid.
De hoogtelijnen
Zolang je in het vlakke Nederland aan de wandel gaat is het niet zo belangrijk, maar als je in de Ardennen, in Duitsland of in de Alpen gaat wandelen, is het van groot belang dat je ook informatie over de hoogteverschillen hebt. Niets is vervelender dan onderweg geconfronteerd worden met een onverwachte steile daling of beklimming. Een goede kaart met hoogtelijnen kan je hier voor behoeden. Die lijnen moeten dan de hoogte per 20 m aangeven. Hoe dichter de lijnen bij elkaar liggen, hoe steiler het betreffende stuk is.
Daarnaast is het natuurlijk zo, dat een route die evenwijdig aan de hoogtelijnen loopt, gewoon vlak is. Op het moment dat de route de hoogtelijnen kruist, moet je een hoogteverschil overwinnen - de kaart kan je vertellen hoeveel en hoe steil.
Zelf kaarten maken voor je GPS-ontvanger
Het aanschaffen van digitale kaarten om te gebruiken op je GPS-ontvanger is een prijzige aangelegenheid. Er is echter een goedkoop, zelfs gratis alternatief, namelijk zelf een kaart maken. Het is niet moeilijk, maar je moet er wel wat handigheid in ontwikkelen. Je hebt dan wel de beperking, dat het geen routeerbare kaart is, maar dat vind ik geen onoverkomelijk bezwaar.
In dit voorbeeld gaan we een stadsplattegrond van San Gimignano geschikt maken voor gebruik in een Garmin Dakota 20. San Gimignano is een aardg dorpje in Toscane (Italië) en bekend om zijn hoge, middeleeuwse torens.
Het aanschaffen van digitale kaarten om te gebruiken op je GPS-ontvanger is een prijzige aangelegenheid. Er is echter een goedkoop, zelfs gratis alternatief, namelijk zelf een kaart maken. Het is niet moeilijk, maar je moet er wel wat handigheid in ontwikkelen. Je hebt dan wel de beperking, dat het geen routeerbare kaart is, maar dat vind ik geen onoverkomelijk bezwaar.
In dit voorbeeld gaan we een stadsplattegrond van San Gimignano geschikt maken voor gebruik in een Garmin Dakota 20. San Gimignano is een aardg dorpje in Toscane (Italië) en bekend om zijn hoge, middeleeuwse torens.
Stap 1: Het uitzoeken van geschikt kaartmateriaal
Uiteraard moet je wel beschikken over geschikt kaartmateriaal, hetzij op papier, hetzij in de vorm van een digitaal plaatje (in jpg-, png- of bmp-formaat). Voorwaarde is, dat de schaal-verhouding op de kaart overeenkomstig de werkelijkheid is. Of de afbeelding vervolgens uit een brochure of vanaf een ‘echte’ plattegrond wordt gehaald is dan niet meer zo relevant.
De plattegrond van San Gimignano (zie afbeelding hiernaast) komt uit een reisfolder.
De GPS-ontvangers werken in het algemeen niet met erg hoge resoluties. Als je gaat scannen kun je dan ook vaak al volstaan met een scanresolutie van 150-200 dpi. Het is een kwestie van uitproberen welke resolutie op jouw apparaat het beste resultaat geeft. Ik heb goede ervaringen met het scannen op 300 dpi.
Wat daarbij ook meespeelt, is het feit dat een verdubbeling van de resolutie kan leiden tot een vier keer zo groot bestand. Sommige GPS-apparaten (waaronder de Dakota 20) stellen grenzen aan de maximale bestandsgrootte. Ook hier geldt: een kwestie van uitproberen.
De plattegrond van San Gimignano (zie afbeelding hiernaast) komt uit een reisfolder.
De GPS-ontvangers werken in het algemeen niet met erg hoge resoluties. Als je gaat scannen kun je dan ook vaak al volstaan met een scanresolutie van 150-200 dpi. Het is een kwestie van uitproberen welke resolutie op jouw apparaat het beste resultaat geeft. Ik heb goede ervaringen met het scannen op 300 dpi.
Wat daarbij ook meespeelt, is het feit dat een verdubbeling van de resolutie kan leiden tot een vier keer zo groot bestand. Sommige GPS-apparaten (waaronder de Dakota 20) stellen grenzen aan de maximale bestandsgrootte. Ook hier geldt: een kwestie van uitproberen.
Waar je ook nog op moet letten is het detailniveau van de te gebruiken kaart. Ik doel daarmee vooral op de hoeveelheid teksten (straatnamen, gebouwen, e.d.) op de kaart. Enerzijds wil je tijdens de wandeling zo goed mogelijk geïnformeerd worden over je directe omgeving, anderzijds moet je voorkomen dat het toch niet al te grote scherm van je GPS helemaal volloopt met straatnaamaanduidingen en dergelijke. Dus opnieuw een kwestie van uitproberen.
Als de kaart een groter gebied bestrijkt, is het handig om de kaart op te delen in een aantal stukken. Elk deel positioneer je dan apart in Google Earth. Kleine kaarten zijn nauwkeuriger (d.w.z. met minder afwijkingen) te positioneren.
Een handig formaat voor deze deelkaarten vind ikzelf een afmeting van 500x500 of 750x750 pixels.
Geef elke deel kaart een logische naam, bijvoorbeeld kaart_a1, kaart_a2, kaart_b1, etc.
Begin bij het positioneren van de kaarten met het kaartdeel in het midden, in dit geval dus kaart_b2.
Op de snijvlakken tussen de kaarten zijn onvolkmenheden in de onderlinge aansluiting onvermijdelijk. Dat zul je tot op zekere hoogte moeten accepteren.
Bedenk, dat stadsplattegronden uit reisgidsen niet altijd even nauwkeurig qua maatvoering zijn. Hierdoor zijn afwijkingen soms erg groot. Ook hier kan het helpen om de plattegrond in delen op te splitsen.
‘Echte’ wandelkaarten (van bijvoorbeeld Tabacco of Kompass) zijn wel nauwkeurig.
‘Echte’ wandelkaarten (van bijvoorbeeld Tabacco of Kompass) zijn wel nauwkeurig.
Voor het vervolg van dit voorbeeld ga ik ervanuit dat je uiteindelijk een afbeeldingenbestand met de naam sangimigano.jpg hebt dat het te bewandelen gebied bestrijkt.
Om ervoor te zorgen dat jouw werkelijke positie tijdens het wandelen ook overeenkomt met de positie die op de kaart staat moet je de kaart callibreren en juist positioneren. Eigenlijk is dit de belangrijkste stap in het gehele proces.
Stap 2: De plattegrond van geo-coördinaten voorzien
Om ervoor te zorgen dat jouw werkelijke positie tijdens het wandelen ook overeenkomt met de positie die op de kaart staat moet je de kaart callibreren en juist positioneren. Eigenlijk is dit de belangrijkste stap in het gehele proces.
We maken daarvoor gebruik van het gratis te downloaden programma Google Earth (zie de Links-pagina).
Start Google Earth op en zoom in zodat je ruwweg het gebied ziet, dat ook op de kaart staat.
Selecteer in de selectieschermen links op het scherm de optie Tijdelijke plaatsen. (1)
Kies in het menu de optie Toevoegen > Beeldoverlay. (2)
In het dialoogvenster, dat vervolgens geopend wordt, vul je de volgende gegevens in:
In het veld Naam geef je de naam in die je aan de kaart wilt geven. Deze naam zul je straks ook terugzien op je GPS-ontvanger. In dit voorbeeld vullen we de naam San Gimignano in.
In het veld Koppeling selecteer je het jpg-bestand met de kaart, in ons voorbeeld dus sangimignano.jpg.
Klik vervolgens op OK. Je zult zien dat de kaart als overlay over de satellietfoto is gelegd. In het linkerdeel van het scherm zie je dat de kaart sangimignano is toegevoegd onder Tijdelijke plaatsen.
Het zou erg toevallig zijn, als de kaart nu al precies goed gepositioneerd zou zijn. Dat gaan we nu doen.
Rechtsklik in het venster links op San Gimignano en selecteer de optie Eigenschappen uit het popup-menu. Hetzelfde dialoogvenster als zojuist komt weer tevoorschijn.
Met de kaart is ook iets gebeurd: aan de randen zijn groene lijnen zichtbaar geworden. Daarmee kun je het volgende doen:
Rechtsklik in het venster links op San Gimignano en selecteer de optie Eigenschappen uit het popup-menu. Hetzelfde dialoogvenster als zojuist komt weer tevoorschijn.
Met de kaart is ook iets gebeurd: aan de randen zijn groene lijnen zichtbaar geworden. Daarmee kun je het volgende doen:
Je kunt de hoekpunten (A) of randen (B) verplaatsen door ze met de linkermuisknop ingedrukt te verschuiven.
Door het kruis in het midden (D) te verslepen, verplaats je de tekening in zijn geheel.
Door het ruitje aan de linkerkant (C) te verslepen kun je de afbeelding draaien.
In het dialoogvenster kun je met een schuifregelaar de transparantie van de afbeelding aanpassen, zodat je de satellietfoto erdoorheen kunt zien.
Het is nu de kunst om de plattegrond zo goed mogelijk te positioneren op de achtergrond. Dat vergt enige oefening, maar het helpt als je je daarbij focust op 3 of 4 markante punten zoals een brug, een rotonde of een opvallende kruisng van wegen. Belangrijk hierbij is, dat ze zowel op de kaart als in Google Earth goed herkenbaar zijn.
Het is nu de kunst om de plattegrond zo goed mogelijk te positioneren op de achtergrond. Dat vergt enige oefening, maar het helpt als je je daarbij focust op 3 of 4 markante punten zoals een brug, een rotonde of een opvallende kruisng van wegen. Belangrijk hierbij is, dat ze zowel op de kaart als in Google Earth goed herkenbaar zijn.
Als je klaar bent met positioneren moet je vooral niet vergeten om de transparantie weer terug te zetten op Ondoorzichtig.
In het dialoogvenster kun je op het tabblad Positie de geocoördinaten en de oriëntatie aflezen. Als je die al geweten zou hebben (op basis van informatie op de ingescande kaart) zou je deze informatie ook handmatig kunnen invoeren.
Om de kaart te uploaden naar je GPS-ontvanger, sluit je het apparaat op de gebruikelijke manier aan op de USB-poort.
In het dialoogvenster kun je op het tabblad Positie de geocoördinaten en de oriëntatie aflezen. Als je die al geweten zou hebben (op basis van informatie op de ingescande kaart) zou je deze informatie ook handmatig kunnen invoeren.
Stap 3: De kaart uploaden naar je GPS-apparaat
Om de kaart te uploaden naar je GPS-ontvanger, sluit je het apparaat op de gebruikelijke manier aan op de USB-poort.
In Google Earth rechtsklik je opnieuw op het item San Gimignano onder Tijdelijke plaatsen en selecteert de optie Plaats opslaan als … . Vervolgens blader je in het volgende dialoogscherm naar de lokatie op je GPS-ontvanger waar de kaart opgeslagen moet worden. In het geval van mijn Garmin Dakota 20 is dat de subfolder Garmin\CustomMaps.
Let op 1: als de folder Garmin\CustomMaps nog niet bestaat moet je hem handmatig aanmaken op de Dakota 20.
Let op 2: voor andere GPS-apparaten gelden wellicht andere regels. Kijk in je gebruikershandleiding.
Let op 2: voor andere GPS-apparaten gelden wellicht andere regels. Kijk in je gebruikershandleiding.
De kaart wordt opgeslagen als kmz-bestand, in ons geval als sangimignano.kmz. Vanaf nu moet je de kaart op je apparaat kunnen activeren en zien.
Behalve op je GPS kun je de kaart ook nog gewoon op je computer opslaan, zodat je hem in de volgende stap kunt gebruiken voor het plannen van een wandelroute (zonder dat je GPS-apparaat is gekoppeld).
Je kunt nu je GPS-ontvanger loskoppelen en Google Earth afsluiten. Je kunt (maar dat is niet noodzakelijk) de kaart ook in Google Earth bewaren als daarom bij het afsluiten gevraagd wordt.
Het plannen van een route op basis van een eigen kaart gebeurt vanuit Garmin BaseCamp (zie de Links-pagina voor het downloadadres).
Start BaseCamp en kies de menu-optie Bestand > Importeren. Selecteer het zojuist aangemaakt kmz-bestand sangimignano.kmz (óf van je GPS-apparaat óf van een andere lokatie op je computer). Als je dat gedaan hebt, zie je de kaart verschijnen als overlay van de kaart die je al had geladen.
Let op: Omdat het kmz-bestand een overlay is, móet je er een andere kaart onder leggen. Zoniet, dan is je eigen kaart niet zichtbaar. Gebruik hier desnoods de voor het overige vrij nutteloze basis wereldkaart voor, die standaard bij je GPS-apparaat wordt meegeleverd.
Maak een route op de gebruikelijke manier (zoals gezegd: het is geen routeerbare kaart, dus je moet zelf alle routepunten ingeven) en verstuur de route naar je GPS-apparaat.
Behalve op je GPS kun je de kaart ook nog gewoon op je computer opslaan, zodat je hem in de volgende stap kunt gebruiken voor het plannen van een wandelroute (zonder dat je GPS-apparaat is gekoppeld).
Je kunt nu je GPS-ontvanger loskoppelen en Google Earth afsluiten. Je kunt (maar dat is niet noodzakelijk) de kaart ook in Google Earth bewaren als daarom bij het afsluiten gevraagd wordt.
Stap 4: Een route plannen op je nieuwe kaart
Het plannen van een route op basis van een eigen kaart gebeurt vanuit Garmin BaseCamp (zie de Links-pagina voor het downloadadres).
Start BaseCamp en kies de menu-optie Bestand > Importeren. Selecteer het zojuist aangemaakt kmz-bestand sangimignano.kmz (óf van je GPS-apparaat óf van een andere lokatie op je computer). Als je dat gedaan hebt, zie je de kaart verschijnen als overlay van de kaart die je al had geladen.
Let op: Omdat het kmz-bestand een overlay is, móet je er een andere kaart onder leggen. Zoniet, dan is je eigen kaart niet zichtbaar. Gebruik hier desnoods de voor het overige vrij nutteloze basis wereldkaart voor, die standaard bij je GPS-apparaat wordt meegeleverd.
Maak een route op de gebruikelijke manier (zoals gezegd: het is geen routeerbare kaart, dus je moet zelf alle routepunten ingeven) en verstuur de route naar je GPS-apparaat.
Een custom map maken: MapFixer
Er is ook een mogelijkheid om zonder Google Earth zelf kaarten te maken voor je GPS-apparaat. Je hebt dan het (gratis) programma MapFixer nodig, dat je vanaf de Links-pagina kunt downloaden. De werking ervan is eenvoudig.
Er is ook een mogelijkheid om zonder Google Earth zelf kaarten te maken voor je GPS-apparaat. Je hebt dan het (gratis) programma MapFixer nodig, dat je vanaf de Links-pagina kunt downloaden. De werking ervan is eenvoudig.
Als het programma is opgestart, toont het drie zwarte vlakken. Door op het grote vlak te klikken kun je een gescande kaart inladen. Deze kaart moet zijn opgeslagen in één van de volgende bestandsformaten: bmp, jpg, png of tif. Als je de kaart zelf hebt ingescand, zal dat geen enkel probleem zijn.
Vervolgens is het de bedoeling dat je twee punten op de kaart kiest en die van een (geografische) coördinaat voorziet. Hoe verder deze twee punten uit elkaar liggen op de kaart, hoe nauwkeuriger de positionering zal gebeuren. In de praktijk betekent dit, dat je het ene punt bijvoorbeeld ergens in de buurt van de linkerbovenhoek kiest en het andere punt in de richting van de rechterbenedenhoek. Gebruik zo mogelijk de scrollbalken van het kaartvenster.
Vervolgens is het de bedoeling dat je twee punten op de kaart kiest en die van een (geografische) coördinaat voorziet. Hoe verder deze twee punten uit elkaar liggen op de kaart, hoe nauwkeuriger de positionering zal gebeuren. In de praktijk betekent dit, dat je het ene punt bijvoorbeeld ergens in de buurt van de linkerbovenhoek kiest en het andere punt in de richting van de rechterbenedenhoek. Gebruik zo mogelijk de scrollbalken van het kaartvenster.
Stap 1: Het markeren van een positie
Klik met de muis in het bovenste zwarte vierkantje. Zodra je met de cursor over de kaart beweegt, zie je in het kleine venstertje een vergrote uitgave van het kaartgebied onder de muiscursor. Zoek een geschikt punt uit, bijvoorbeeld een kruising van wandelpaden, een symbool op de kaart, of iets anders dat duidelijk herkenbaar is. Met behulp van de rode haarlijnen in het kleine venster kun je heel nauwkeurig een punt kiezen. Klik vervolgens met de linkermuisknop: het punt onder de cursor wordt gefixeerd. Als het punt achteraf niet bevalt of toch minder geschikt is, herhaal je de handeling gewoon nog een keer (door opnieuw in het kleine vierkant te klikken).
Dezelfde handeling herhaal je voor het tweede punt - daarvoor gebruik je het onderste zwarte vierkantje.
Als je dat gedaan hebt, ziet je scherm er als volgt uit:
Stap 2: Het ingeven van de coördinaten
Voor elk van de twee geselecteerde punten moet je een geografische coördinaat invoeren. Dat doe je door op de knop Coordinate onder het betreffende vierkant te klikken. Het volgende scherm wordt dan geopend:
Standaard staan de instellingen al goed voor onze omgeving (Europa), namelijk Noorderbreedte en Oosterlengte. Door op de knoppen N of E te klikken kun je dit zonodig veranderen in Zuid en West.
Geef in de velden de geografische coördinaat in van het punt, dat je op de kaart hebt aangewezen.
Let op:
De invoer is in het formaat 99o99,99999999’. Dat betekent dat je een coördinaat in de vorm van 99o99’99” of 99,99999999o eerst moet omrekenen. Bedenk daarbij dat 1o (1 graad) overeenkomt met 60’ (60 minuten) en dat 1’ (1 minuut) overenkomt met 60” (60 seconden).
Geef in de velden de geografische coördinaat in van het punt, dat je op de kaart hebt aangewezen.
Let op:
De invoer is in het formaat 99o99,99999999’. Dat betekent dat je een coördinaat in de vorm van 99o99’99” of 99,99999999o eerst moet omrekenen. Bedenk daarbij dat 1o (1 graad) overeenkomt met 60’ (60 minuten) en dat 1’ (1 minuut) overenkomt met 60” (60 seconden).
Stap 3: De kaart aanmaken
Als de coördinaten zijn ingevuld, controleer je in het hoofdscherm eerst even de instellingen door op de knop Options te klikken. Onder het kopje File options moet het keuzevakje bij Create KMZ file aangevinkt zijn.
Als dat is gebeurd kun je op de knop Make Map klikken, waarna het KMZ-bestand wordt aangemaakt (het wordt standaard opgeslagen in de map, waar ook het programmabestand MapFixer.exe is opgeslagen).
Haal het KMZ-bestand op in Google Earth (door op het KMZ-bestand te dubbelklikken of door in Google Earth te kiezen voor Bestand > Openen). Je zult zien, dat de kaart half transparant wordt weergegeven. Pas de doorschijnenheid aan (zie hier) en sla het bestand opnieuw op.
Het KMZ-bestand is nu geschikt om te gebruiken op je GPS-apparaat en in het programma BaseCamp.
Extra tips
1.
Het positioneren van kaarten met behulp van MapFixer is veel nauwkeuriger dan het positioneren rechtstreeks in Google Earth, mits je kaartcoördinaten hebt.
2.
Als je nog geen kaartcoördinaten hebt, kun je die in Google Earth opzoeken. Kies hiervoor markante punten uit, bijvoorbeeld de kruising van wegen, het midden van een plein, of een opvallend gebouw. Criterium is, dat dit punt zowel op de satellietfoto in Google Earth als op de kaart duidelijk herkenbaar is.
In Google Earth kun je de geografische coördinaat heel precies aflezen (midden onder op het scherm). Deze coördinaat gebruik je vervolgens in MapFixer voor het overeenkomstige kaartpunt.
In Google Earth kun je de geografische coördinaat heel precies aflezen (midden onder op het scherm). Deze coördinaat gebruik je vervolgens in MapFixer voor het overeenkomstige kaartpunt.
3.
Om kaartvervormingen in Google Earth te voorkomen, kun je de 3D-weergave uitschakelen in het optievenster: haal het vinkje bij Terrein weergeven weg.
Een custom map met UTM-grid maken
Het is je wellicht al opgevallen, dat je voor het positioneren van kaarten in Google Earth en MapFixer gebruik moet/kunt maken van geografische coördinaten. Het Nationeel Monument op de Dam in Amsterdam heeft bijvoorbeeld de coördinaten 52o22’22” Noorderbreedte en 4o53’37” Oosterlengte. Als de papieren kaart, die je gaat gebruiken, voorzien is van een dergelijk coördinaten- stelsel, dan is het niet zo moeilijk om deze in Google Earth te positioneren.
Veel (wandel)kaarten gebruiken echter het UTM-grid om de positie te bepalen. UTM is een afkorting van Universal Transverse Mercator. Deze indeling is - zoals de naam al doet vermoeden - gebaseerd op de Mercator-projectie. Als je hier meer informatie over wilt lezen, klik dan hier.
Veel (wandel)kaarten gebruiken echter het UTM-grid om de positie te bepalen. UTM is een afkorting van Universal Transverse Mercator. Deze indeling is - zoals de naam al doet vermoeden - gebaseerd op de Mercator-projectie. Als je hier meer informatie over wilt lezen, klik dan hier.
Veel (wandel)kaarten gebruiken echter het UTM-grid om de positie te bepalen. UTM is een afkorting van Universal Transverse Mercator. Deze indeling is - zoals de naam al doet vermoeden - gebaseerd op de Mercator-projectie. Als je hier meer informatie over wilt lezen, klik dan hier.
De kaarten van bijvoorbeeld Tabacco hebben coördinaten op basis van het UTM-grid. In de onderstaande beschrijving gaan we een deel van zo’n kaart geschikt maken voor een GPS-apparaat.
We beginnen met het verkennen van de papieren kaart, in ons geval Tabacco-kaart 05 (Val Gardena) met schaal 1:25.000. Op deze kaart vinden we onder andere de volgende informatie:
De informatie op de kaart bekijken
De kaarten van bijvoorbeeld Tabacco hebben coördinaten op basis van het UTM-grid. In de onderstaande beschrijving gaan we een deel van zo’n kaart geschikt maken voor een GPS-apparaat.
We beginnen met het verkennen van de papieren kaart, in ons geval Tabacco-kaart 05 (Val Gardena) met schaal 1:25.000. Op deze kaart vinden we onder andere de volgende informatie:
De kaartdatum is WGS84. In het algemeen wordt deze kaartdatum ook door GPS-apparaten gebruikt. Daarnaast kun je zien, dat deze kaart betrekking heeft op gridnummer 32.
In de kantlijn staan zowel in horizontale als in verticale richting getallen in lichtblauw (5149, 5150, 694, 695). Dit zijn de UTM-coördinaten. Op de verticale as staat het getal 5149 voor 5.149 kilometer, de waarde 5150 voor 5.150 kilometer.
Hetzelfde geldt voor de horizontale as: 694 en 695 staan voor respectievelijk 694 en 695 kilometer.
Bij elk van deze coördinaten hoort ook een lichtblauwe lijn, ook nu zowel horizontaal als verticaal. De afstand tussen twee opeenvolgende lijnen is precies 1 kilometer.
Met behulp van een liniaal kun je meten hoe ver een bepaald punt op de kaart van de gridlijnen is verwijderd. Rekening houdende met de schaal van de kaart is de gridcoördinaat exact te berekenen (zie hieronder).
Vaak is bij de kaart al een meetlat met de juiste schaal meegeleverd:
In de kantlijn staan zowel in horizontale als in verticale richting getallen in lichtblauw (5149, 5150, 694, 695). Dit zijn de UTM-coördinaten. Op de verticale as staat het getal 5149 voor 5.149 kilometer, de waarde 5150 voor 5.150 kilometer.
Hetzelfde geldt voor de horizontale as: 694 en 695 staan voor respectievelijk 694 en 695 kilometer.
Bij elk van deze coördinaten hoort ook een lichtblauwe lijn, ook nu zowel horizontaal als verticaal. De afstand tussen twee opeenvolgende lijnen is precies 1 kilometer.
Met behulp van een liniaal kun je meten hoe ver een bepaald punt op de kaart van de gridlijnen is verwijderd. Rekening houdende met de schaal van de kaart is de gridcoördinaat exact te berekenen (zie hieronder).
Vaak is bij de kaart al een meetlat met de juiste schaal meegeleverd:
Je ziet dat op deze schaal zowel horizontaal als verticaal een detailverdeling is gemaakt van 1.000 meter. Deze afstand past dus precies tussen twee gridlijnen in.
In dit voorbeeld gaan we de positie bepalen van de parkeerplaats ten zuiden van Arabba (zie de kaart hiernaast, in de gele cirkel).
In de rode cirkels lezen we de verticale schaalverdeling: 5152 en 5153. Aangezien dit kilometers zijn, kunnen we nu al vaststellen, dat de verticale positie van de parkeerplaats iets meer zal zijn dan 5.153.000 meter.
Op dezelfde wijze kun je zien, dat de horizontale positie van de parkeerplaats ligt tussen 720.000 meter en 721.000 meter (zie de groene cirkels).
Om de exacte positie te vast te stellen, gaan we de afstand tot de blauwe gridlijnen opmeten. Je kunt dat met een gewone liniaal doen (rekening houdende met de schaal van de kaart, in dit geval 1:25.000). Maar je kunt ook gebruikmaken van het eventueel meegeleverde meetlatje, waar de kaartschaal al in is verwerkt.
In de afbeelding hiernaast zijn de gridlijnen en de gridcoördinaten omwille van de duidelijkheid extra benadrukt (in blauw). De parkeerplaats is gemarkeerd met de geel/witte cirkel.
Door de meetlat juist te positioneren kan de exacte afstand gemakkelijk afgelezen worden op de zwarte schaalverdeling.
Je legt de meetlat met het nulpunt óf op de positie die je wilt meten, óf op een gridlijn. In het eerste geval lees je dan de afstand tot de gridlijn af, in het tweede geval de afstand tot de gewenste locatie op de kaart.
In ons voorbeeld kun je zien, dat de verticale positie 80 meter boven de horizontale gridlijn 5153 ligt: de positie is dus 5.153.000 + 80 = 5.153.080 meter.
De horizontale positie is 730 meter rechts van gridlijn 720. De positie is dus 720.000 + 730 = 720.730 meter.
De gevraagde positie is dus 5153080 Noord en 720730 Oost.
De UTM-positie op de kaart bepalen
In dit voorbeeld gaan we de positie bepalen van de parkeerplaats ten zuiden van Arabba (zie de kaart hiernaast, in de gele cirkel).
In de rode cirkels lezen we de verticale schaalverdeling: 5152 en 5153. Aangezien dit kilometers zijn, kunnen we nu al vaststellen, dat de verticale positie van de parkeerplaats iets meer zal zijn dan 5.153.000 meter.
Op dezelfde wijze kun je zien, dat de horizontale positie van de parkeerplaats ligt tussen 720.000 meter en 721.000 meter (zie de groene cirkels).
Om de exacte positie te vast te stellen, gaan we de afstand tot de blauwe gridlijnen opmeten. Je kunt dat met een gewone liniaal doen (rekening houdende met de schaal van de kaart, in dit geval 1:25.000). Maar je kunt ook gebruikmaken van het eventueel meegeleverde meetlatje, waar de kaartschaal al in is verwerkt.
In de afbeelding hiernaast zijn de gridlijnen en de gridcoördinaten omwille van de duidelijkheid extra benadrukt (in blauw). De parkeerplaats is gemarkeerd met de geel/witte cirkel.
Door de meetlat juist te positioneren kan de exacte afstand gemakkelijk afgelezen worden op de zwarte schaalverdeling.
Je legt de meetlat met het nulpunt óf op de positie die je wilt meten, óf op een gridlijn. In het eerste geval lees je dan de afstand tot de gridlijn af, in het tweede geval de afstand tot de gewenste locatie op de kaart.
In ons voorbeeld kun je zien, dat de verticale positie 80 meter boven de horizontale gridlijn 5153 ligt: de positie is dus 5.153.000 + 80 = 5.153.080 meter.
De horizontale positie is 730 meter rechts van gridlijn 720. De positie is dus 720.000 + 730 = 720.730 meter.
De gevraagde positie is dus 5153080 Noord en 720730 Oost.
Het callibreren doe je door tenminste twee punten op de kaart te kiezen, waarvoor je vervolgens de geografische coördinaten opgeeft. Deze punten voeg je toe door op de knop Add te klikken. Kies vervolgens in de knoppenbalk deze tool: en klik in de kaart op de positie die je als callibratiepunt wilt gebruiken. Als je dat gedaan hebt, zie je dat er een X-Y-positie voor het punt wordt vermeld; dit is de positie van het gekozen punt in de afbeelding.
De volgende stap is het koppelen van dit punt aan een geografische positie. OkMap biedt je de mogelijkheid om deze positie in diverse formaten in te voeren. Het is daarmee uitgebreider dan het programma MapFixer. Het voordeel is, dat je voor OkMap geen handmatig rekenwerk hoeft te doen om bijvoorbeeld een UTM-coördinaat om te zetten in graden en minuten. OkMap accepteert de volgende formaten:
De volgende stap is het koppelen van dit punt aan een geografische positie. OkMap biedt je de mogelijkheid om deze positie in diverse formaten in te voeren. Het is daarmee uitgebreider dan het programma MapFixer. Het voordeel is, dat je voor OkMap geen handmatig rekenwerk hoeft te doen om bijvoorbeeld een UTM-coördinaat om te zetten in graden en minuten. OkMap accepteert de volgende formaten:
Een custom map maken: OkMap
Een andere mogelijkheid om zelf kaarten te maken voor je GPS-apparaat is het (gratis) programma OkMap, dat je vanaf de Links-pagina kunt downloaden. Het heeft aanzienlijk meer functionaliteiten dan bijvoorbeeld MapFixer. Je kunt er bijvoorbeeld ook tracks in tekenen. Hier beschrijf ik echter alleen de werkwijze om een gescande kaart te callibreren en om te zetten in een kmz-bestand voor je GPS-apparaat.
Vóórdat je met OkMap aan de slag kunt moet je (eenmalig) de juiste waardes voor een aantal programma-instellingen invoeren. Deze instellingen vind je in het menu Utilities > Preferences (of via de toetsencombinatie Alt+P).
Er verschijnt nu een venster met een aantal tabbladen. In ieder geval moet je op het tabblad NMEA de juiste kaartdatum invullen (meestal World Geodetic 1984 WGS84). Er zijn nog meer tabbladen waar je een kaartdatum moet selecteren. Kies ook hier de juiste waarde uit de lijst.
Als je de kaarten (en eventueel ook je tracks) naar een GPS-apparaat wilt kopiëren vanuit OkMap, dan moet je op het tabblad GPS het juiste apparaat kiezen (bijvoorbeeld Garmin). Vergeet ook niet de juiste poort te kiezen (bijvoorbeeld USB).
Als je je echt wilt verdiepen in de mogelijkheden van OkMap, dan kun je de Engelstalige handleiding van ruim 200 pagina’s downloaden.
Als het programma is opgestart klik je in het menu op de optie File > New > Raster Map. Selecteer vervolgens het kaartbestand, dat je hebt ingescand. De kaart opent in het venster en aan de rechterkant van het scherm verschijnt een dialoogvenster met de titel Map calibration:
Een andere mogelijkheid om zelf kaarten te maken voor je GPS-apparaat is het (gratis) programma OkMap, dat je vanaf de Links-pagina kunt downloaden. Het heeft aanzienlijk meer functionaliteiten dan bijvoorbeeld MapFixer. Je kunt er bijvoorbeeld ook tracks in tekenen. Hier beschrijf ik echter alleen de werkwijze om een gescande kaart te callibreren en om te zetten in een kmz-bestand voor je GPS-apparaat.
Basisinstellingen van OkMap
Vóórdat je met OkMap aan de slag kunt moet je (eenmalig) de juiste waardes voor een aantal programma-instellingen invoeren. Deze instellingen vind je in het menu Utilities > Preferences (of via de toetsencombinatie Alt+P).
Er verschijnt nu een venster met een aantal tabbladen. In ieder geval moet je op het tabblad NMEA de juiste kaartdatum invullen (meestal World Geodetic 1984 WGS84). Er zijn nog meer tabbladen waar je een kaartdatum moet selecteren. Kies ook hier de juiste waarde uit de lijst.
Als je de kaarten (en eventueel ook je tracks) naar een GPS-apparaat wilt kopiëren vanuit OkMap, dan moet je op het tabblad GPS het juiste apparaat kiezen (bijvoorbeeld Garmin). Vergeet ook niet de juiste poort te kiezen (bijvoorbeeld USB).
Als je je echt wilt verdiepen in de mogelijkheden van OkMap, dan kun je de Engelstalige handleiding van ruim 200 pagina’s downloaden.
Een kaart callibreren
Als het programma is opgestart klik je in het menu op de optie File > New > Raster Map. Selecteer vervolgens het kaartbestand, dat je hebt ingescand. De kaart opent in het venster en aan de rechterkant van het scherm verschijnt een dialoogvenster met de titel Map calibration:
•
Graden (Deg) in het formaat 51,1234o.
•
Graden en minuten (DMM) in het formaat 51o12,3456’.
•
Graden, minuten en seconden (DMS) in het formaat 51o12’34,56”.
•
Radialen (Rad) in het formaat 0,891234.
•
Gridcoördinaten (UTM).
Afhankelijk van de keuze, moet je ook nog kiezen tussen noord/zuid en oost/west of (bij UTM) voor het juiste gridblad (bijvoorbeeld 33 N).
Zoals gezegd moet je op deze manier tenminste twee punten definiëren. Hoe meer punten je opgeeft, hoe nauwkeuriger de kaart gepositioneerd wordt. Als je je beperkt tot slechts twee punten is het raadzaam om deze in twee diagonaal tegenover elkaar liggende hoeken van de kaart te kiezen, met een zo groot mogelijke onderlinge afstand.
De kaart sla je vanuit OkMap op als te bewerken kaart in het eigen formaat van OkMap. Je kunt de kaart dan later opnieuw openen in OkMap en verder bewerken (deze mogelijkheid heeft MapFixer niet).
Uiteindelijk zul je de kaart willen opslaan in het formaat dat geschikt is voor je GPS-apparaat. Dat kun je op twee maniere doen.
Zoals gezegd moet je op deze manier tenminste twee punten definiëren. Hoe meer punten je opgeeft, hoe nauwkeuriger de kaart gepositioneerd wordt. Als je je beperkt tot slechts twee punten is het raadzaam om deze in twee diagonaal tegenover elkaar liggende hoeken van de kaart te kiezen, met een zo groot mogelijke onderlinge afstand.
De kaart opslaan
De kaart sla je vanuit OkMap op als te bewerken kaart in het eigen formaat van OkMap. Je kunt de kaart dan later opnieuw openen in OkMap en verder bewerken (deze mogelijkheid heeft MapFixer niet).
Uiteindelijk zul je de kaart willen opslaan in het formaat dat geschikt is voor je GPS-apparaat. Dat kun je op twee maniere doen.
Methode 1 om een kmz-bestand te maken
De eerste manier kun je gebruiken voor relatief kleine kaarten. Met ‘klein’ wordt hier de maximale grootte bedoeld die door de Garmin-software voor custom maps wordt toegestaan. In de rubriek Veelgestelde vragen (FAQ) kun je lezen wat deze beperkingen zijn.
Voor de eerste methode kies je in het hoofdmenu van OkMap voor de optie Utilities > Convert maps to > Google Earth KML/KMZ (multi) (zie de screenshot hiernaast).
In het vervolgscherm klik je op End, waarna je een naam van een OkMap-bestand moet invoeren. Als je dat gedaan hebt, moet je de naam van het aan te maken kmz-bestand opgeven, waarna je op Opslaan klikt.
Als het kmz-bestand is aangemaakt kun je het op de gebruikelijke manier kopiëren naar je GPS-apparaat.
Kaarten geschikt maken voor je GPS
Het komt wel eens voor, dat je een kaartenset hebt gedownload, maar dat deze niet rechtstreeks op je GPS-apparaat gezet kan worden. Bijvoorbeeld omdat de download alleen maar een aantal IMG-files en wat aanvullende bestanden bevat (zie het voorbeeld hieronder).
Het komt wel eens voor, dat je een kaartenset hebt gedownload, maar dat deze niet rechtstreeks op je GPS-apparaat gezet kan worden. Bijvoorbeeld omdat de download alleen maar een aantal IMG-files en wat aanvullende bestanden bevat (zie het voorbeeld hieronder).
In dat geval kun je je toevlucht nemen tot een programma als MapSetToolKit (ook gratis, zie de links-pagina). Dit programma maakt een kaartenset (mapset) aan, die geschikt is voor je GPS-apparaat:
Andere kaartensets, die je downloadt, beschikken over een installatie/setup-programma dat deze taak voor je uitvoert.
Hieronder wordt uitgelegd hoe je zelf kaarten voor een GPS-apparaat kunt maken. Er worden verschillende methodes beschreven, met gebruikmaking van verschillende tools. Door op onderstaande llinks te klikken ga je snel naar de betreffende sectie:
| Zelf kaarten maken voor je GPS-ontvanger | |
| Een custom map maken: MapFixer | |
| Een custom map maken met UTM-grid | |
| Een custom map maken: OkMap | |
| Kaarten geschikt maken voor je GPS |
